Akâid Anlamı Nedir? Bunu Anlamadan Önce Hadi Bir Kahve İçelim
Şimdi arkadaşlar, öncelikle “akâid” dediğinizde gözlerinizi devirmeyin! Yani, biz de zaten dini literatürle ilgili bir blog yazısı yazmaya kalkışmadık. Hadi gelin, bu karmaşık kelimenin derinine inmeden önce biraz günlük hayatımıza bakalım, nasıl? İzmir’de yaşayan 25 yaşında bir gencim, kafamda o kadar çok düşünce var ki, bazen doğru dürüst düşünemediğimi bile fark ediyorum. Ama işte, akâidin anlamını öğrenmeye çalışırken aslında sadece dinî bir kavramı çözmüyoruz, aynı zamanda kendimizi de çözmeye çalışıyoruz! Hadi, şimdi “akâid” nedir, ona bakalım.
Akâid Nedir, Ne İşe Yarar?
Akâid, temelde “inançlar” demek. Evet, gerçekten de dini inançlarla ilgisi var ama o kadar sınırlı değil. Akâid, bir kişinin sahip olduğu temel inançlar, temel görüşler ve bunların doğru kabul edilen şekillerini ifade eder. Yani, çok basitçe söylemek gerekirse, akâid, bizim “şu konuda neye inandığımıza” dair olan şey. “Bismillah” dediğinde Allah’a inanmak, “Benim izlediğim diziler cidden komik” dediğinde de izlediğin dizilerin seni güldürmeye inandırmış olması gibi. Ama birisi gelip sana “Peki, bu dizinin metafiziksel anlamı nedir?” diye sorarsa, işte orada akâidin sana olan katkısı devreye giriyor. Ama tabii, hayat çok daha karmaşık değil mi?
Akâid’in Gündelik Hayatla İlişkisi
İzmir’de bir gün arkadaş grubumuzla buluşuyoruz, öyle her zamanki gibi. Kahve içiyoruz, muhabbetin dibine vurmuşuz.
Arkadaş: “Ya, şu film neydi adı? Hani biz geçen hafta izleyip iki saat boyunca gülmekten ölüp öldük.”
Ben: “Aaaa, o mu? ‘Evcil Robotların Katil İsyanı’ mı?”
Arkadaş: “Evet! O kadar iyiydi ki, hepimiz ‘acaba robotlar gerçekten bizim gibi düşünebilir mi?’ diye sorguladık.”
Ben (iç ses): “Bunu neden düşündüm? O filmde robotlar falan vardı, ama gerçek hayatta robotlar duygusal olabilir mi? Hmmm, bir robotun akâidi ne olurdu ki?!”
Aklımda dönüp duran bu soruyla, filmin anlamını sorgulamaya başladım. Gerçekten de her şeyin bir inancı var mı? Robotlar bile kendi akâidlerine sahip olabilir mi? Ama sonra, kahvemin içinde dağılmış süt köpüğünü gördüm, ve akâid diyeceğime bu köpüğü mi araştırsam dedim. Sonra bir an, akâidin ne olduğunu çözmeye çalışırken hayatı kaçırmamak gerektiğini fark ettim.
İç ses: “Düşünme fazla, akâidin anlamı belli. Herkesin inandığı temel şeyler, işte bu kadar basit!”
Ama tabii, o kadar basit değil. Akâid, sadece dini inançlar değil, düşünce biçimlerini de içeriyor. Herkesin düşündüğü bir doğru vardır, mesela kahve tiryakisiyseniz, o kahve sizin inancınızdır! Yani, bir nevi, akâid diye bir şey var mı? Varsa da, herkesin akâidi başka.
Akâid ve Komik Günlük Yaşam
Geçen gün, arkadaşımda buluşurken tam şu sahne yaşandı.
Ben: “Beni çok iyi tanıyorsun değil mi, bu yüzden kesinlikle sinirli falan görünmüyorum. Ama içimde binlerce düşünce var.”
Arkadaş: “Aman Tanrım, sen bir filozof musun, nereye gitsek başımıza bela olacaksın.”
O sırada aklıma geldi, “Benim içimde de bir akâid var, ama bu akâid, bana sadece sürekli kafamda dönen soruları getiriyor.” Yani, akâid dediğinizde hemen “dini öğreti” diye düşünmeyin, aynı zamanda her birimizin içindeki o “doğruyu” bulmaya çalışırken yaşadığı kafa karışıklığı da var.
Akâid ve Doğru Ne Demek?
Akâid kelimesini kafamda farklı bir açıdan da düşündüm. “Doğru” dediğimizde neyi kastediyoruz? Mesela ben her sabah kahvemi içerken bir doğruya inanıyorum: “Kahve olmadan asla güne başlayamam!” Ama bir başkası için bu akâid değil, sadece alışkanlık. Kimi insanlar “Bugün hava çok güzel, dışarıda yürüyüş yapmalıyım” der. O da bir akâid! Hangi akâid doğru, hangisi yanlış? Bu gerçekten çok karmaşık, ama işin komik tarafı, her birimizin doğru bildiği bir şey var.
İç ses: “Eğer hayatı her zaman ‘doğru’ kabul ettiğimiz şeylere göre yaşasaydık, bu kadar komik anlar biriktiremezdik. O zaman hiçbir şey farklı olmazdı, her şey klasik olurdu. Akâid, bir nevi bu farklılıkları görmemize olanak tanıyor, ha?”
Sonuç olarak, akâid sadece dini değil, kişisel inançlarınızı da içeriyor. Gerçekten her gün yaşadığımız minik inançlar, büyük birer akâid olabilir. Önemli olan, hayatın komik ve karmaşık yönlerini kaçırmamamız.
Ben: “Ya sen de bir şey söyle, gerçekten neye inanıyorsun?”
Arkadaş: “Yalnızca kahveye!”
Ben (iç ses): “Bununla yetinmiyor musun?”
Sonuç Olarak
Akâid, bir nevi kişinin inançlar, düşünceler ve görüşler sistemidir. Belki bu, insanın hayatını şekillendiren bir temel taş olabilir. Ama önemli olan, her gün küçük bir kahve içmeye gittiğinizde de inançlarınızı sorgulamak. Belki, kahveniz size bir akâid sunar, belki de sadece bir mola. Akâidin anlamı da, sonunda biraz da böyle bir şey işte. Kendi düşüncelerimiz, kendi kahvemiz, kendi akâidimiz. Ama unutmayın, gerçek hayat bir komedi filmi gibi, her şeyin altında bir anlam ararken, bazen bir kahve molası vermek en doğru karardır.